Zanim przejdziemy do bólu mięśniowo- powięziowego zacznijmy od początku: czym jest powięź?
Powięź to błoniasta, nieprzerwana sieć, która przenika tkanki, odpowiada za podtrzymanie struktury i komunikację komórkową. Łączy się z różnymi strukturami dzięki czemu organizm stanowi całość. Pomaga także chronić narządy wewnętrzne dzięki swojej budowie oraz jest zaliczana do narządów pomocniczych mięśni.
Powięź jest stale badana, a źródła naukowe podają coraz więcej różnorodnych informacji, dzięki czemu możemy rozwijać naszą wiedzę na jej temat. Jednak nie wszystkie badania jednogłośnie zgadzają we wszystkich aspektach dotyczących budowy powięzi. Dziś skupimy się na dwóch jej rodzajach powierzchownej i głębokiej.
Powięź powierzchowna zlokalizowana jest pod skórą. Zbudowana jest z włókien kolagenowych i elastynowych tworząc warstwę tkanki łącznej luźnej. Łączy tkankę podskórną i mówiąc potocznie „otula” mięśnie . Pełni też funkcję podpierającą (m.in. dla naczyń krwionośnych, limfatycznych i nerwów) oraz ochronną i izolacyjną, dzięki obecności komórek tłuszczowych. Zapewnia także możliwość ruchu skóry względem tkanek głębiej położonych. Powięź głęboka natomiast okala każdy mięsień oraz przyłącza się do kości. To właśnie powięź głęboka zabezpiecza narządy wewnętrzne. Co ciekawe oddziela od siebie grupy mięśniowe, ale wciąż zapewniając połączenie nerwowe pomiędzy mięśniami. Zbudowana jest z falistych włókien kolagenowych i elastynowych. Powięź głęboka połączona jest z powięzią namięsną za pomocą rozcięgn, ścięgien oraz przedziałów międzymięśniowych. Ostatnia już powięź namięsna obejmuje pojedyncze mięśnie lub głowy mięśni. Jest znacznie cieńsza od powięzi głębokiej. Stanowi integralną całość ze śródmięsną, która izoluje od siebie włókna mięśniowe oraz omięsną, która ma izolować od siebie pęczki włókien mięśniowych.
U psów wyodrębniono też pięć tzw. taśm anatomicznych, które pozwalają odpowiedzieć na pytanie, czemu napięcie w jednym miejscu może wpłynąć na inne położone nieraz w zupełnie innym położeniu niż te pierwsze np. jeśli pies ma bardzo bolesną okolicę szyi, może mieć także bolesność zlokalizowaną w łapie tylnej. Dlaczego? Ponieważ linia powierzchowna grzbietu (jedna z pięciu taśm anatomicznych) sięga od czaszki aż do paliczków kończyny tylnej.
Przechodząc do właściwego zagadnienia zespół bólu mięśniowo-powięziowego związany jest z napięciem pasma włókien mięśniowych wewnątrz chorego mięśnia. Ciągły skurcz może doprowadzić do utraty ruchomości i bólu. Co może powodować zaburzenie ruchomości? Odpowiedzialny może okazać się wtórny uraz, aczkolwiek bardzo często skutkiem jest stałe utrzymywanie mięśnia w lekkim skurczu. Wtedy włókna są dużo bardziej obciążone.
Jak to sobie zobrazować?
Na podstawie życiowych czynności jak np. wieszanie firan. Kiedy wieszamy firanki trzymając ręce nad głową szybko nasze mięśnie męczą się, a firanka wydaje się coraz bardziej ciężka. Możesz także zrobić małe doświadczenie biorąc szklankę albo nawet małą filiżankę w rękę. Spróbuj trzymać wybrany przedmiot z wyciągniętą ręką do przodu jak najdłużej. Zobaczysz, że szybko poczujesz ból jak po dobrym treningu na siłowni. Czemu? Dzieje się tak, ponieważ do wykonania tak prostych czynności używamy niewielu włókien mięśniowych. Kiedy włókna zmęczą się, nie mogą być zastąpione przez inne. Do czego to doprowadza?
- Wyczerpanie zapasów ATP
- Niedokrwienia przez obciążenie naczyń krwionośnych, co skutkuje pozbawieniem utlenowanej krwi, wtedy, kiedy jest najbardziej potrzebna
- Wszystko to prowadzi do rozwoju punktów spustowych.
Czym są zatem punkty spustowe? To środek obszaru uszkodzenia mięśnia, który przekazuje ból za pomocą szlaków bodźców nerwowych w różne miejsca ciała.
Jeśli znamy już podstawowe pojęcia przejdźmy do niektórych objawów, które mogą świadczyć o bólu mięśniowo-powięziowym:
- Ból jest tępy i głęboki. Może mieć różnorodne nasilenie
- Podczas omacywania napiętego mięśnia pies patrzy nerwowo w miejsce, w którym go dotykamy, oblizuje się, niespokojnie oddycha
- Po mocniejszym nacisku może wokalizować, próbować uciec przed nami, warczeć
- Nie wykazuje chęci do zabawy
- Jest niechętny do wskakiwania i zeskakiwania na kanapę, do samochodu, do łóżka
- Nieprawidłowo otrzepuje się (sprawia wrażenie jakby coś go ograniczało i nie pozwalało otrzepać się swobodnie)
- Ograniczone ruchy
Jak widzisz objawy mogą wskazywać na ogrom innych dolegliwości, dlatego szalenie istotne jest dokładne badanie palpacyjne mięśni, które wykonuje specjalista, aby zdiagnozować dany ból i jego przyczynę. Takie badanie polega na delikatnym omacywaniu w poprzek przebiegu włókien mięśniowych, tak aby zlokalizować napięte wiązki mięśniowe. Potocznie mówiąc pod palcami wyczuwa się zgrubienia/ guzki/ grudki, które są bardzo bolesne dla zwierząt. Ważne jest, aby unikać drażnienia punktów spustowych bez potrzeby, ponieważ może w ten sposób dojść do uwrażliwiania segmentalnego, dlatego też zajmować terapią powinni się specjaliści.
Najpowszechniejszymi formami leczenia bólu mięśniowo-powięziowego są:
- igłoterapia sucha, która polega na palpacyjnym zlokalizowaniu punktu spustowego i wprowadzeniu do niego igły do akupunktury
- Terapia zimnym laserem
- Masaż
- Ogólnie pojęta terapia manualna
Jak widzisz powięź to ważna struktura anatomiczna, która sprawuje wiele ważnych funkcji w ciele zwierząt i ludzi, dlatego warto docenić jej obecność w naszych ciałach.
Autorka: Weronika Suwińska– technik weterynarii, zoofizjoterapeutka